Bardzo lubię, kiedy moi kursanci, znajomi pochodzący z innych krajów lub osoby obserwujące polskiDOSKONALE zwracają się do mnie z prośbą o radę w sprawie nauki języka polskiego. Naprawdę lubię doradzać, ale jest kilka pytań, na które bardzo trudno udzielić zadowalającej odpowiedzi. Jednym z nich jest pytanie: jaką książkę warto przeczytać po polsku?

To będzie wpis o czytaniu książek w języku obcym, a w naszym przypadku w języku polskim jako obcym.

Trudny wybór

Jeżeli przeczytałeś już chociaż jedną książkę po polsku, ten wpis jest dla Ciebie. Jednak najbardziej przyda się on tym uczącym się języka polskiego, którzy pierwszą lekturę książki w nowym języku mają jeszcze przed sobą. 

Czytać można wszystko, wybór jest bardzo duży. Co prawda mało jest pozycji przygotowanych specjalnie dla uczących się języka polskiego, ale są. Możesz zobaczyć pod tekstem.

Natomiast w tym artykule, staramy się raczej pisać o prawdziwych książkach (nieuproszczonych), ponieważ takie zwykle chcą czytać osoby, których poziom języka polskiego to minimum B1.

Można czytać:

  • literaturę popularną
  • klasyczną literaturę piękną
  • książki dla dzieci i młodzieży
  • literaturę branżową związaną z pracą lub zainteresowaniami
  • poradniki
  • książki publicystyczne
  • książki historyczne lub biografie.

Osoby, które odpowiedziały na moje pytanie, czytały książki napisane w języku polskim, ale także książki napisane w innych językach w polskim tłumaczeniu.

Kiedy zapytałam swoich kursantów oraz osoby w grupie na Facebooku o to, jakie książki czytają po polsku, otrzymałam bardzo zróżnicowane odpowiedzi. Co mnie nie dziwi, bo każdy z nas ma inny gust. Ale dzięki temu zrozumiałam, że bardzo ważny jest pierwszy etap czytania, czyli wybór odpowiedniej lektury.

Nie wiem, jak podchodzicie do kwestii wyboru lektury we własnym języku. Ja się tym specjalnie nie przejmuję, czytam prawie wszystko, co wpadnie mi w ręce i w osiemdziesięciu procentach przypadków jestem zadowolona. Być może w moje ręce wpadają tylko te pozycje, które naprawdę są dla mnie dobre. Może to kwestia szczęścia albo intuicji. Czytam więcej książek biznesowych, psychologicznych i dotyczących uczenia się, ale czasami sięgam też po literaturę piękną, biografie, książki historyczne lub opisujące realia życia w innych krajach. Takie proporcje spowodowane są za pewne tym, że podczas studiów polonistycznych czyta się głównie literaturę piękną i to w ilościach hurtowych. Dlatego przynajmniej ja po zakończeniu studiów zaczęłam szukać czegoś innego.

Zatem wybór książki po polsku (w moim ojczystym języku) nie stanowi dla mnie większego problemu. Sama nie byłam jednak świadoma, że kiedy będę decydowała się na lekturę w języku dla mnie obcym, nie będzie już tak łatwo. Moja czujność została uśpiona, ponieważ z pierwszą lekturą po angielsku poszło mi łatwo. Nie pamiętam dokładnie, co to było, ale była to niewielka książka i bardzo dobrze się ją czytało. Ale to chyba był tylko przypadek.

Z następnymi książkami, które próbowałam przeczytać w języku obcym, było już znacznie gorzej. Wybierałam jakąś książkę, czytałam kilka lub kilkanaście stron, a potem ją odkładałam. Brałam ją do ręki tylko po to, żeby zetrzeć z niej kurz. I tak było wiele razy.

Najwięcej trudności sprawił mi Sherlock Holmes. Zaczęłam ponad 5 lat temu i do tej pory nie mogę skończyć. Powodem tego nie jest zbyt trudny język, ponieważ aż tak trudny nie jest, a dodatkowo mam wydanie ze słownikiem, który jest bardzo pomocny przy trudnych i rzadko spotykanych słowach. Oczywiście próbowałam znaleźć przyczynę niepowodzenia. I znalazłam. Doszłam do wniosku, że źle czyta mi się tę książkę, ponieważ ja po prostu nie przepadam za tym kultowym bohaterem. Nigdy nie lubiłam ani oglądać filmów o tym detektywie, ani nie czytałam historii prowadzonych przez niego śledztw w języku polskim. Przepraszam wszystkich, którzy są fanami Sherlocka. Ja lubię kryminały, ale inne.

Z mojego doświadczenia można wyciągnąć podstawowy wniosek, że trzeba wybrać książkę zgodną z naszymi zainteresowaniami.  I to będzie pierwszy punkt na mojej liście.

Jak dokonać wyboru książki po polsku, żeby przeczytać ją do końca

  1. Wybierz książkę, którą chętnie przeczytałbyś w każdym języku

Jeśli coś Cię kompletnie nie interesuje, nie lubisz tego, szansa, że spodoba Ci się w obcym języku jest naprawdę niewielka. I wtedy książka najpierw zostanie pokryta warstwą kurzu, a potem po cichu wróci na półkę. Jeśli nie lubisz kryminałów, najprawdopodobniej w obcej wersji językowej też ich nie polubisz. Mogę się oczywiście mylić, ale prawdopodobieństwo jest zbyt małe, żeby ryzykować i wybierać na pierwszą lekturę w języku obcym pozycję kompletnie niezgodną z Twoimi zainteresowaniami.

Trochę inaczej jest z czymś zupełnie nowym. Powiedzmy, że zacząłeś się czymś interesować dopiero niedawno, na przykład po przeprowadzce do Polski i właśnie po polsku chcesz na ten temat czytać. To się może udać, ale trzeba uważać, żeby się nie zniechęcić, kiedy będzie trudno.

Znam osoby, które swoje nowe hobby rozwijają tylko po polsku. Znam nawet osobę, która interesuje się historią i teraz czyta książki historyczne wyłącznie po polsku.

  1. Sprawdź, jak Ci się czyta

Czy zdarzyło Ci się czytać, książkę i narzekać na to, jak została wydana? Mnie tak i za każdym razem były to książki w języku polskim. Co może nas denerwować? Bardzo wiele rzeczy, a mianowicie: czcionka, format, rodzaj oprawy, że nie można książki w pełni otworzyć, rodzaj przypisów i oczywiście język. Piszę tutaj trochę z perspektywy osoby, która nie jest jeszcze przekonana do książek w wersji elektronicznej.

Czcionka, czyli to, jak wyglądają poszczególne litery, jak blisko są od siebie, jaki jest odstęp pomiędzy linijkami, jaki kolor ma tekst, a jaki papier, to wszystko wpływa na komfort naszego czytania. Podobnie format książki i rodzaj oprawy. Jeśli będziesz czytać tylko w domu, nie powinieneś mieć problemu, ale jeśli lubisz książkę zabierać ze sobą wszędzie tam, gdzie się udajesz, może to być ważne. W takiej sytuacji książka powinna się mieścić do torebki i nie powinna być zbyt ciężka.

Z tego samego względu warto na początek wybierać krótkie lektury. Może się tak zdarzyć, że książkę w języku obcym będziemy czytali dłużej niż podobną pozycje w swoim języku. Dodam jeszcze, że nie lubię czytać książek, których nie da się otworzyć i trzeba zaglądać, co jest na końcu wiersza na jednej stronie, a na początku na drugiej. Wydaje mi się, że nie jestem w tym osamotniona.

Dobrze. Załóżmy, że książka nam odpowiada. Nie jest ani za ciężka, ani zbyt duża, można ją bez trudu otworzyć na każdej stronie, a tekst ma przyjemny dla oka kształt i układ. Teraz musisz przeczytać fragment książki, którą chcesz wybrać. W dzisiejszych czasach nie powinno to być problemem. W księgarniach można zwykle obejrzeć książki, a w sklepach internetowych często dostępne są fragmenty. Jeśli to możliwe, przed zakupem przeczytaj od jednej do kilku stron. Dobrze, jeśli nie będzie to sam początek i oczywiście nie koniec – szczególnie w przypadku kryminału.

Jeśli dobrze Ci się czyta, nic Ci nie przeszkadza – kupuj! Jeżeli tak nie jest, zastanów się poważnie, czy to dobra propozycja na pierwszą lekturę po polsku.

Pisząc o języku, nie myślę tylko o jego stopniu trudności. Czasami styl, w którym pisze autor zwyczajnie nam nie odpowiada. Znam przykład świetnej książki, którą czytała osoba zaawansowana językowo i do tej pory nie przeczytała do końca, ponieważ jej zdaniem autor za bardzo komplikował swoje wypowiedzi, a to odbierało jej przyjemność czytania.

  1. Dla dzieci – nie znaczy łatwe

Część osób wychodzi z założenia, że książki dla dzieci i młodzieży będą łatwiejsze niż lektury dla dorosłych. Czasem tak będzie, ale nie zawsze. Dzieci, którym czytamy książki lub dzieci, które same zaczynają czytać, znają już język na pewnym poziomie. Są jednak na etapie, w którym muszą rozwinąć pewne specyficzne umiejętności językowe i uzupełnić wiedzę pozajęzykową, wiedzę o otaczającym je świecie.

Osoby dorosłe czytające w obcym języku nie zawsze mają takie same potrzeby. Istnieje niebezpieczeństwo, że literatura dla dzieci nie będzie dla Ciebie wystarczająco wciągająca. Pamiętaj, że dzieci większość praktycznych i używanych na co dzień słów już znają. Z książek uczą się skomplikowanych wyrazów, na przykład tych, które są trudne do wymówienia. Tobie też może się to przydać, ale możesz nie chcieć przeciążać sobie pamięci trudnymi wyrazami, których w najbliższym czasie nie użyjesz.

  1. Zbyt ambitnie

 Cenię sobie kontakt z osobami ambitnymi, które zawsze wysoko stawiają sobie poprzeczkę, ale czasami muszę zasugerować, żeby ktoś zastanowił się, czy na pewno dysponuje siłami i środkami, żeby taki cel zrealizować. Jeżeli na pierwszą lekturę wybierasz klasykę literatury polskiej, może się nie udać. Mam przykłady osób, które doskonale sobie z tym poradziły. Znam kogoś, kto bez problemu i z przyjemnością przeczytał „Lalkę” Bolesława Prusa, która ma trzy grube tomy, ale w przypadku tak długiej lektury droga od rozpoczęcia do realizacji celu jest długa. A wiadomo, że jeśli musimy długo czekać na nagrodę, możemy się szybko zniechęcić.

Dlatego jeszcze raz radzę, żeby zacząć od czegoś prostszego i krótszego.

  1. Bez słownika – nie musisz wszystkiego rozumieć

Wyobraź sobie, że czytasz książkę w swoim ojczystym języku. Nagle widzisz wyraz, którego nigdy nie spotkałeś. Co robisz? Czy od razu sięgasz po telefon, w którym jest słownik, żeby sprawdzić, co to znaczy? Pewnie nie. Myślę, że czytasz dalej. Może z kontekstu domyślisz się, o co chodzi.

Zrób podobnie, czytając w języku obcym. Ciągłe sprawdzanie znaczenia słów lub zapisywanie ich, żeby później powtórzyć skutecznie zabija radość z lektury!

  1. To, co się podoba naszym znajomym, nie musi się nam podobać

W dzisiejszych czasach bardzo często korzystamy z rekomendacji naszych znajomych. Chętniej zatrudnimy fachowca, którego polecił nam kolega niż tego, którego znaleźliśmy w Internecie.

Jednak z książkami może być inaczej. Dlatego warto korzystać z rekomendacji, ale dobrze byłoby zastosować wszystkie powyższe rady, zanim zdecydujemy się kupić książkę. Szczególnie jeśli ma to być ta pierwsza przeczytana od deski do deski w obcym języku.

Miłej lektury!

 

Polecamy:

http://www.sjikp.us.edu.pl/pl/publikacje/publikacje-szkoly-jezyka-i-kultury-polskiej-uniwersytetu-slaskiego/seria-czytaj-po-polsku/

http://www.efundacja.org/readpoland-readhungary.html

https://e-polish.eu/sklep/czytaj_krok_po_kroku_1_en

Beata Katarzyna Jędryka, Walizka. Czytam po polsku. Poziom A1, 2016.

Gurdak Wioletta, Sosnowski Wojciech, Polskie Czytanki, 2017

 

Ewa Woźniczka-Wawryków

Lektorka języka polskiego jako obcego, właścicielka Doskonale – szkoły online języka polskiego